COVID-19 salgınına yol açan SARS-CoV-2, dünyadaki tek koronavirüs tehdidi değil. Japonya ve Brezilya’dan büyük bir araştırmacı ekibi, Brezilya yarasalarında insanları enfekte etme potansiyeline sahip, genetik olarak farklı bir koronavirüs türü keşfetti. Geçen hafta yayımlanan ön çalışma, doğada henüz tespit edilmemiş çok sayıda yarasa koronavirüsünün, yeni bir insan salgınına neden olma potansiyeli taşıdığını gösteriyor.
Araştırmacılar, makalelerinde yarasaların taşıdığı yüksek virüs çeşitliliğinin, onları yeni zoonotik, yani hayvandan insana bulaşan hastalık gözetimi için kritik bir taksonomik grup haline getirdiğini vurguluyor. COVID-19 ortaya çıkmadan çok önce bile bilim insanları, koronavirüslerin bir sonraki büyük salgına neden olabileceği konusunda endişeliydi. SARS-CoV-2, SARS-CoV ve MERS-CoV, son yirmi yılda başarılı bir şekilde insan patojeni haline gelen ve Betacoronavirüs cinsine ait üç önemli örnek olarak kabul ediliyor.
Ancak bu virüs cinsi hakkındaki bilgilerimizin neredeyse tamamı Asya, Afrika ve Orta Doğu’dan toplanan verilere dayanıyor. Amerika kıtasındaki bu tür virüslerin genetik dizilimi hakkında ise çok az bilgi bulunuyor.
Endişe verici benzerlik: BRZ batCoV’nin Spike proteini
Bilgi eksikliğini gidermek isteyen ekip, Mayıs ve Ağustos 2019 arasında Brezilya’nın üç farklı bölgesinden toplanan 70 yarasa bağırsak dokusu örneğini inceledi. Yeni virüsü bir Parnell bıyıklı yarasa (Pteronotus parnellii) türünde buldular ve genomunu tamamen dizilediler.
Analizler sonucunda, virüse BRZ batCoV adı verildi. Bu virüs, genetik olarak o kadar farklıydı ki, daha önce bilinmeyen yeni bir beta koronavirüs alt cinsini temsil ediyor. Şimdiye kadar bu cins içinde beş alt cins tanımlanmıştı.
Ancak BRZ batCoV’nin SARS-CoV-2 ile paylaştığı kritik ve endişe verici bir özelliği var. Araştırmacıların belirttiğine göre, virüsün spike proteininin S1/S2 bağlantı noktasında işlevsel bir furin kesme bölgesi (FCS) bulunuyor. Hatta BRZ batCoV’deki FCS, SARS-CoV-2’dekinden yalnızca tek bir amino asit kadar farklı.
SARS-CoV-2’deki FCS, virüsün insan hücrelerini enfekte etmesine yardımcı olan temel özelliklerden biri. Dolayısıyla, bu yeni virüste de bu kadar benzer bir yapıya rastlanması, uzmanları alarma geçirdi. Araştırmacılar, diğer yarasa beta koronavirüslerinin de aynı yerde bir FCS’ye sahip olduğunun bilindiğini, bu özelliğin bu virüslerde ortaya çıkmasının nispeten kolay olduğunu belirtiyorlar. Bu durum, Brezilya ve Amerika kıtasındaki düşük gözetim düzeyi göz önüne alındığında, BRZ batCoV ve benzeri virüslerin bir süredir fark edilmeden insanlar arasında dolaşıyor olabileceği ihtimalini de beraberinde getiriyor.
Yeni araştırma henüz hakemli bir dergide yayımlanmasa ve virüsün bulaşıcılığı doğrudan incelenmemiş olsa da, bu tür çalışmalar erken bir uyarı sinyali olarak görülmeli. Birçok insan hastalığı hayvanlardan insanlara başarıyla geçen zoonotik mikroplarla başlıyor ve yarasalar, taşıdıkları virüslerle bir sonraki büyük pandemiye yol açabilecek birincil şüpheliler olarak kabul ediliyor. Bu nedenle uzmanlar, dışarıdaki durumu daha iyi takip etmenin ve yarasa koronavirüslerinin çeşitliliği hakkında daha geniş bir anlayış kazanmanın acil bir gereklilik olduğunu söylüyorlar.
